Wetenschap: Hypnose: kwakzalverij of een echte remedie tegen heel wat kwaaltjes?

Hypnotherapeut Candice Nuyttens ziet elke dag hoe effectief hynose kan zijn.

Pijnbestrijding, stoppen met roken, het beheersen van angsten... Hypnose wordt steeds meer beschouwd als een therapie met mogelijkheden. Neuroloog Steven Laureys gelooft in de mogelijkheden op het vlak van pijnbestrijding, al is het ook geen wondermiddel. “Als de patiënt niet mee wil, gaat het niet lukken”, zegt hypnotherapeute Candice Nuyttens.

Lene Kemps 19-03-23, 11:00

Wie hypnose zegt, denkt aan show-hypnotiseurs die je laten kakelen als een kip, voor de rest van je leven, telkens als er ergens een telefoon rinkelt. Dat is niet de vorm van hypnose waarmee Candice Nuyttens geassocieerd wil worden. “Mijn domein is de hulpverlening, mensen helpen om aan zichzelf te werken. En ik zie elke dag hoe succesvol hypnotherapie kan zijn. Ik heb niets tegen show-hypnose, maar het benadrukt een zweverige hocus pocus van de techniek die me niet zo bevalt. Ik bekijk het liever rationeler.”

Hoe zou je hypnose omschrijven?

“Een staat tussen waken en slapen. Je zou het een droomachtige toestand kunnen noemen waarin je openstaat voor suggesties tijdens de hypnotherapie, in functie van het te behalen doel. Als je wil afvallen, gaan we suggesties formuleren rond gezonder eten en minder snoepen. Als je van je vliegangst af wil, ontwikkelen we een ander discours. Tijdens het intakegesprek graven we diep om te achterhalen wat je net nodig hebt. Ik heb geen standaardaanpak. Elk geval vraagt een specifieke, persoonlijke benadering.”

Wat is de bijzondere kracht van hypnotherapie?

“Klanten kunnen ontspannen – ballast loslaten, even diep inademen en tot rust komen – terwijl er ondertussen ook hard gewerkt wordt aan hun doelen. Dat is heel aangenaam. ‘Wat een fijne ervaring’, hoor ik vaak. Gebieden die belangrijk zijn voor je bewustzijn van de buitenwereld, worden tijdens hypnose minder actief. Je interne bewustzijnsnetwerk is daarentegen heel actief, en dat is het circuit dat je moet aanspreken om te stoppen met snoepen of roken, of af te rekenen met angsten en negatieve gedachten.”

Het is in het onderbe­wust­zijn dat je positieve suggesties moet planten: hoe fijn het zal zijn om meer fruit te eten, om te gaan wandelen...

Candice Nuyttens

“We weten allemaal dat het moeilijk is om puur op wilskracht en op basis van rationele argumenten af te slanken. Het is in het onderbewustzijn dat je positieve suggesties moet planten: hoe fijn het zal zijn om meer fruit te eten, om te gaan wandelen... Doordat je kritische stem uitgeschakeld is, komen suggesties beter binnen en blijven ze sluimeren. Dat zorgt voor een hoge intensiteit van de therapie, net als de snelheid waarmee je resultaten kunt bereiken.”

Volgens de cijfers is 10 tot 15 procent van de bevolking biologisch niet hypnotiseerbaar, los van willen of niet willen. Klopt dat?

“Misschien, maar die mensen ontmoet ik zelden. Openstaan voor de behandeling en zelf willen veranderen, is cruciaal. Als de patiënt niet mee wil – hij wil niet stoppen met roken, maar komt omdat zijn vrouw een afspraak voor hem heeft gemaakt, of ouders willen dat hun zoon van de drugs afblijft en die jongen zit hier tegen zijn zin –, dan gaat het niet lukken. Zoals bij alle therapieën en behandelingen. Als ik bij het eerste gesprek al voel dat de inzet en motivatie er niet is, de klant het probleem niet erkent of door anderen gepusht wordt, begin ik er niet aan. Ik kan niemand iets laten doen tegen zijn zin.”

Ook niet kakelen?

“Geen enkele hypnotiseur kan je iets laten doen wat je niet wil. Je hebt alleen invloed op wie zich ervoor openstelt. Bij die shows zijn er altijd vrijwilligers die hun hand opsteken omdat ze zin hebben in een leuke avond. De toeschouwers die met gekruiste armen cynisch zitten te kijken, worden niet op het podium gevraagd, want die krijgen ze echt niet aan het kakelen.”

Waarvoor is hypnotherapie wel en niet geschikt?

“Er zijn veel thema’s waar we met hypnotherapie bijzonder goede resultaten bereiken. Zelf zie ik het vaakst mensen die aan hun levensstijl willen werken: afslanken, gezonder leven, meer bewegen... Daarnaast gebruiken we hypnotherapie voor het doorbreken van ongewenste gewoontes. Denk aan roken en alcoholgebruik, maar ook aan traumaverwerking, het te boven komen van een relatiebreuk, het versterken van zelfvertrouwen en zelfbeeld, het aanpakken van angsten en uitstelgedrag, het bereiken van doelen op het vlak van zaken, studies of sport. Ik ontdek steeds meer toepassingen, maar leer vooral waar mijn sterktes liggen. Ik graaf graag, tot de waaromvraag. Daarom studeer ik ook psychologie, om nog betere resultaten te bereiken.”

Ik heb eens iemand geholpen die een grote enveloppe vol geld in haar huis had verborgen en niet meer wist waar.

Candice Nuyttens

Zijn er patiënten die je weigert?

“Ik sta huiverachtig tegenover het nodeloos herbeleven van trauma’s via regressie. Sommige mensen willen onder hypnose terug naar hun kindertijd, omdat ze vermoeden dat er sprake was van misbruik. Maar het geheugen is een vreemd domein en valse herinneringen zijn snel geïnstalleerd. Wel gebruik ik regelmatig een vorm van regressie om trauma’s op een opbouwende manier te verwerken. Verder werk ik zelden aan politiezaken waar ‘vergeten feiten’ moeten worden bovengehaald, al heb ik wel eens iemand geholpen die een grote enveloppe vol geld in haar huis had verborgen en niet meer wist waar. Opluchting natuurlijk toen de herinnering en de enveloppe boven water kwamen.”

De resultaten bij pijnbestrijding zijn spectaculair.

“Zeker, maar ook dat is onder voorbehoud. Pijn heeft een signaalfunctie en het is belangrijk om naar het lichaam te luisteren en medisch te onderzoeken waar de pijn vandaan komt voor je aan hypnose denkt. Bij chronische pijn, als de geneeskunde machteloos staat, kan hypnose helpen om de focus weg te halen van de pijn en de pijnprikkels te neutraliseren zodat de beleving verandert. De prikkel blijft, maar de belevenis verschuift van onaangenaam naar minder pijnlijk, tot vaak zelfs aanvaardbaar. Er gebeuren operaties onder hypnose, zonder narcose. De resultaten zijn inderdaad spectaculair.”

Ben ik met hypnotherapie meteen geholpen?

“Ik heb vaak maar twee of drie sessies nodig om resultaat te zien, maar het is geen toverstaf, geen mirakeloplossing. Je moet zelf nog een inspanning leveren en gemotiveerd zijn. Als je daartoe bereid bent, wordt het met onze hulp ietsje makkelijker. Therapie is een totaalplaatje. Ik combineer vaak met een cognitieve aanpak: beperkende gedachten en gedragingen kunnen geherformuleerd worden. We kunnen zorgen voor veranderingen in denken en doen: zaken anders kaderen, bewust stilstaan bij wat voor persoon je wil zijn, hoe je in het leven wil staan. Als een gewoonte je stoort, als bepaald gedrag ongewenst is, dan krijg je elke dag de kans om daar iets aan te doen. Het volstaat om het voornemen en de wil te hebben om in actie te komen. Wat kun je zelf doen om gelukkiger te worden? Je bent geen slachtoffer van je lot, geen ongeleid projectiel. Jij bepaalt de weg die je inslaat.”

Neuroloog Steven Laureys: “Goede begeleiding is cruciaal”

“In het UZ Luik doen we al erg lang onderzoek naar de rol die hypnose kan spelen bij pijnbestrijding”, zegt neuroloog Steven Laureys. “Anesthesiste Marie-Elisabeth Faymonville was een van de eersten om hypnose-sedatie in de operatiezaal te introduceren, en het bleek uitstekend te werken. Zelfs koningin Fabiola liet zich onder hypnose opereren.”

“We begrijpen nog niet helemaal hoe het precies werkt, maar we zien op hersenscans dat het een specifieke neurologische toestand is, een gewijzigd bewustzijn. Dat is een realiteit, geen geloof. De hersenen werken anders onder hypnose, de bloedtoevoer verandert. Je komt in een bewustzijnstoestand waarin oordeelsvermogen en perceptie van ruimte en tijd overhoop gehaald worden. Het externe bewustzijnsnetwerk waarlangs zintuiglijke gewaarwordingen passeren – ook pijn – deconnecteert en de cortex cingularis anterior, betrokken bij aandacht, wordt erg actief. Ook bij meditatie is dat zo.”

Bij hypnose leidt je de aandacht weg van de pijn en roep je een ander, aangenaam beeld op: een vakantie, een mooie herinne­ring...

Steven Laureys

“We gebruiken hypnose bij narcose en de bestrijding van chronische pijnen. Bij dat laatste zetten we fel in op autohypnose, in combinatie met andere behandelingen en medicijnen. Bij hypnose leidt je de aandacht weg van de pijn en roep je een ander, aangenaam beeld op: een vakantie, een mooie herinnering... Terwijl je bij meditatie door de pijn heen gaat. Dat is het verschil.”

“Ik sluit niet uit dat psychologen hypnose als extra tool kunnen inzetten bij het afleren van een slechte gewoonte of zelfs een verslaving, maar dat is niet mijn domein van expertise. Zo’n proces moet in elk geval goed begeleid worden, want in de handen van een incapabel iemand kunnen er risico’s aan verbonden zijn. Als je in iemands onderbewuste rommelt, kun je ook schade aanrichten, bijvoorbeeld door valse herinneringen te suggereren. Voorzichtigheid is geboden. We doen nu een klinische studie bij kankerpatiënten die we verschillende middelen aanbieden om hun levenskwaliteit te verbeteren: meditatie, mindfulness, trance of hypnose. Het is nog vroeg, maar de eerste resultaten zijn bemoedigend.”

Meer over de werking van de hersenen in Breinbreker (€ 22), Steven Laureys, Borgerhoff & Lamberigts.

Vijf tips voor een geslaagde hypnosesessie

1. Stel je ervoor open. Mensen die van nature de neiging hebben om controle te houden, hebben hier misschien moeite mee. Weet dat jij het bent die de controle neemt en beslist om die even over te dragen.

2. Weet dat je altijd zelf uit hypnose kan komen als je dat wil. Deze gedachte helpt om jezelf beter te kunnen overgeven en biedt een gevoel van veiligheid.

3. Kies de juiste timing. Wil je stoppen met roken, vraag je dan af of je er helemaal klaar voor bent. Dit helpt om het succespercentage te verhogen.

4. Zoek een hypnotherapeut met wie het klikt. Belangrijke kenmerken van een goede hypnotherapeut zijn: een empathische houding, psychologisch inzicht en een aangename stem om naar te luisteren. De hypnotherapeut moet je duidelijk uitleggen wat er gaat gebeuren.

5. Probeer je doel helder te krijgen. Hoe beter je weet welk gedrag je wil veranderen en wat je in de plaats wil, hoe duidelijker en efficiënter de hypnosesessie. Specifieke doelen zorgen voor een concreet resultaat.